De GeboorteBeweging heeft vorig jaar november de actie #GenoegGezwegen2020 in het leven geroepen.
Tijdens de geboortezorg gebeuren er nog te vaak dingen waar moeders (vaders en baby’s) achteraf negatief op terug kijken. Het gaat hierbij om 1 op de 5 vrouwen en dat zijn er dus duizenden per jaar! Niet vanwege de loop van de bevalling, maar vanwege een gebrek aan regie over haar eigen lichaam. Wie er aan zit (gevraagd en ongevraagd) en wat er mee gebeurd. Beslissingen die het lijf van de moeder aangaan worden achter haar rug om gemaakt door zorgverleners, die daarmee denken goed te doen, terwijl de moeder zelf buiten spel wordt gezet. Dit is schadelijk voor haar zelfbeeld, de vordering van de bevalling, de band met haar kind en de rest van haar leven.

Zorgpersoneel zit klem in een ziek systeem

De opzet van het systeem rondom geboortezorg werkt daarin niet mee. Het is erop gericht om het baarproces controleerbaar en planbaar te maken om zo efficiënt en goedkoop mogelijk te kunnen werken. Maar dat lukt nooit, want je hebt hier te maken met mensen, niet met kapotte fietsen waar een wiel vervangen moet worden.

En zorgverleners willen goede zorg leveren, waarin ze tijd hebben om een band op te bouwen met een vrouw en haar baby. Maar dat gaat niet als er te weinig personeel is om te veel vrouwen in zo kort mogelijke tijd te helpen, zodat het bed weer vrij komt voor de volgende. Zorgverleners die veel werkstress ervaren, geen plezier meer in hun werk hebben of die zelf bijna burn-out zijn, zijn het gevolg. En ze zitten klem in een systeem dat niet aansluit bij de behoeften van zwangeren en zorgverleners en dat is menselijke zorg krijgen en leveren.

#GenoegGezwegen2020

Ik heb een heel groot deel van de (ruim 250) gedeelde ervaringen van moeders en vaders gelezen. Het was echt om te huilen, zo veel leed wat mensen is overkomen. Het werd me ernstig duidelijk dat er op verschillende vlakken verbeteringen nodig zijn. Maar voor er iets kan veranderen, moet je wel weten wat er dan anders kan of moet.
In een vervolgstuk kijk ik naar oorzaken en geef ik suggesties voor verbetering.
Maar nu terug naar #GenoegGezwegen2020.
Hieronder een overzicht van de klachten die vaak terugkomen in de gedeelde ervaringen van moeders en vaders; (helaas is de lijst langer dan ik had gewild).

“Each time a woman stands up for herself, without knowing it possibly, without claiming it, she stands up for all women.”

by Maya Angelou

Overzicht van de ellende

Gebrek aan geduld/tijd

Er lijkt een stelselmatig gebrek aan geduld/tijd bij zorgpersoneel te zijn. Ze vinden het al gauw te langzaam gaan en willen dan ingrijpen door weeënopwekkers toe te dienen. Door druk op te leggen vertraagt de goedlopende bevalling en zijn er interventies ‘nodig’ om de vaart er in te krijgen.

Drukte en personeelstekort

Als het druk is op de bevalafdeling, dan is er al gauw sprake van personeelstekort. Personeel wat meerdere bevallingen tegelijk begeleidt en niet de tijd neemt om het verloop van een individuele bevalling te zien. Men komt de kamer binnen en dan ‘moet’ er opeens van alles ‘gebeuren’, terwijl de moeder daar niet om gevraagd heeft en dit haar stoort in haar proces.

Overdracht en personeelswissel

Tijdens een personeelswissel is er een overdracht waardoor er weinig/geen personeel beschikbaar is. Vrouwen hebben dan gewoon pech en moeten wachten op hulp. Regelmatig moeten vrouwen dan tientallen minuten lang hun persweeën maar wegzuchten omdat er geen zorgverlener is.

Illusie van keuze

Als een zorgverlener vindt dat er ‘actie’ nodig is, dan krijgt de vrouw de keuze uit 2 opties, die voor haar beide niet fijn of wenselijk zijn. En vaak is er geen tijd om de opties uitgebreid uit te leggen en te overleggen. De andere alternatieven/keuzemogelijkheden worden niet geboden: doorgaan op dezelfde weg of iets anders waar de moeder zelf inspraak op heeft.

Wil je weten hoe je een verloskundige kiest die bij je past?
Lees ook: Verloskundige kiezen: waar let je op?

Chantage en dwang

Als de moeder niet akkoord gaat met een interventie, dan wordt zij gechanteerd en zo gedwongen om toch wel ‘akkoord’ te gaan. Dit gebeurt in de vorm van het ontzeggen van zorg (op een later tijdsstip). Regelmatig worden moeders na zo’n confrontatie een tijdje alleen gelaten, met veel angst en stress als gevolg.

Bangmakerij en dode-babykaart

Als de moeder haar eigen weg wil gaan en niet akkoord gaat met een interventie, dan wordt zij bang gemaakt met een opmerking in de trant van: “dat ze toch wel een gezonde baby wil hebben”. En dat als ze niet meegaat in het voorstel; “haar baby dood kan gaan”. De moeder heeft er het grootste belang bij dat haar baby gezond geboren wordt, bangmakerij met de dode-babykaart helpt daarbij niet.

Wisselende gezichten

Door dienstwissels zien vrouwen vaak meerdere zorgverleners die haar begeleiden bij haar bevalling. Hierdoor kan ze geen vertrouwensband opbouwen met een zorgverlener, waardoor ze zich minder goed kan ontspannen en zich minder veilig voelt. Dit komt de zorg en geboorte niet ten goede.

Scherm i.p.v. moeder

Veel personeel lijkt vooral geïnteresseerd te zijn in schermpjes en monitors. Aan de hand van cijfertjes en lijntjes beland je in een protocol en zo wordt bepaald wat er nodig is. De moeder wordt zo gereduceerd tot een hoopje data waar een baby in zit (die er zo snel mogelijk uit moet). Als er naar de moeder gekeken wordt en hoe zij zich gedraagt tijdens de weeën, dan worden er andere beslissingen genomen. Meetapparatuur is niet heilig of zelfs accuraat, de moeder is dat wel.

Zie je als een berg op tegen je bevalling?
Lees ook: 3 Life saving tips voor tijdens je bevalling.

Weeënstorm door weeënopwekkers

Vrouwen bij wie de bevalling ingeleid wordt of die bij gestimuleerd worden met synthetische oxytocine krijgen wel eens een weeënstorm. De weeën komen dan zo snel op elkaar, dat de vrouw ze hierdoor niet altijd goed aankan. Ook worden deze weeën vaak als pijnlijker ervaren dan weeën die door lichaamseigen oxytocine worden veroorzaakt.
De dosis oxytocine wordt elk half uur/uur verhoogd zodat de vrouw snel sterke en genoeg regelmatige weeën krijgt. Vaak wordt daarbij niet naar de vrouw gekeken, die het moeilijk heeft met het opvangen van die weeën. Als er gevraagd wordt of de dosis omlaag kan, of dat er gewacht kan worden met een verhoging, dan wordt niet op dat verzoek ingegaan. Vrouwen raken hierdoor in paniek, lijden onnodig pijn en vragen vaker om pijnstilling.

Stiekeme handelingen

Regelmatig vind zorgpersoneel dat de moeder ‘geholpen’ moet worden zodat de bevalling wat sneller vordert. Dit ‘helpen’ gebeurt met enige regelmaat zonder toestemming van de moeder of zelfs stiekem, zonder dat zij door heeft dat er wat gedaan wordt. Of als ze het wel doorheeft, het al te laat is; het randje van de baarmoedermond is al weggeduwd, de vliezen zijn al gebroken of de dosis oxytocine is alweer verhoogd.

Toucheren

Vrouwen worden door jan en alleman getoucheerd. Dit gebeurt gevraagd en ongevraagd, nodig en veel vaker nog onnodig. Veel zorgverleners lijken niet in staat om zonder deze manier van ontsluiting meten te kunnen inschatten hoe het ervoor staat, terwijl er alternatieven zijn die minder invasief en pijnlijk zijn.

Vind jij toucheren ook niet fijn? Lees dan: Alternatieven voor toucheren tijdens je bevalling

Anonieme handelingen

Regelmatig komt een zorgverlener de kamer binnen en duikt bij de vrouw naar binnen om te toucheren, om vervolgens weer naar de volgende kamer te vertrekken. De vrouw weet niet wat haar overkomt en wie er nu weer aan en in haar gezeten heeft.
Ook gebeurt het dat de zorgverlener geen contact maakt met de zwangere, maar wel met een collega in gesprek gaat over wat hij/zij voelt en wat dat betekent. De zwangere kan zich dan helemaal gereduceerd voelen tot een ding.

Ben je op zoek naar inspiratie voor een fijne bevalling en babytijd?
Lees ook: Bevallen en Baby: 7 ‘Gekke dingen ‘ om eens uit te proberen.

Arrogantie en machtsmisbruik

Sommige zorgverleners hebben de vrouw gereduceerd tot een lastig pakket waar je vooral niet te veel naar moet luisteren, zij weet tenslotte niet hoe haar lijf werkt en hoe zij het beste bevalt. Witte jas is heerser en lijf met baby moet maar gehoorzamen.

Negeren van nee van vrouw

Regelmatig komt het voor dat vrouwen een interventie niet willen of dat ze pijn hebben tijdens de handeling. Als zij nee/stop/au/… zeggen, wordt er niet naar ze geluisterd. De handeling wordt stug doorgezet/doorgeduwd. Vrouwen voelen zich op zo’n moment niet respectvol behandeld, soms zelfs verkracht.

Weigering pijnbestrijding/ruggenprik

Buiten kantooruren bevallen geeft als risico dat je geen pijnbestrijding krijgt als je dat wilt. De narcosedienst is bezet (met spoedgevallen), niet beschikbaar of zorgpersoneel wil hem/haar niet terug laten komen of uit bed bellen voor een ruggenprik. Ook gebeurt het dat vanaf het moment dat de vrouw aangeeft pijnbestrijding te willen er zo lang gewacht wordt dat tegen de tijd dat ze aan de beurt is, de ontsluiting te ver gevorderd is voor verdoving. Al die tijd worden vrouwen aan het lijntje gehouden met alternatieven of smoesjes. Ze moet dan vooral niet zo zeuren en nog maar even doorbijten.

Benieuwd naar handige tips voor het verzorgen van je baby?
Lees ook: Eerste Hulp Bij Baby: 14 handige tips bij een pasgeboren baby.

Bij niet-werkende ruggenprik toch doorgaan met operatie

Als verdoving van een (niet spoed)keizersnede wordt een ruggenprik gegeven en wordt er getest of deze werkt. Soms werkt de verdoving (nog) niet en geeft de vrouw dit aan, maar wordt zij niet gelooft en/of wordt er niet naar haar geluisterd. De vrouw ondergaat zo een operatie waarbij er in haar lijf wordt gesneden, terwijl zij bij bewustzijn is en alles voelt. Is dat zorg verlenen?

Geweld

Soms ‘moet’ er met spoed iets gebeuren; harttonen luisteren, toucheren, baby/placenta moet nu geboren worden. Als het in de ogen van een zorgverlener niet snel genoeg gaat wordt er soms geweld gebruikt;
Om te toucheren wordt een vrouw met 2 man uit het bevalbad getrokken tijdens een wee en ze krijgt geen tijd om zelf iets te doen.
Zorgverleners duwen op de buik om een baby of placenta zo snel mogelijk geboren te laten worden.
Zorgverleners trekken aan de navelstreng om de placenta er zo snel mogelijk uit te krijgen, soms met extra bloedverlies tot gevolg. Of met als gevolg dat er stukjes blijven zitten die dan operationeel verwijderd moeten worden.

Onverdoofd hechten van wond

Vrouwen die ingescheurd of ingeknipt zijn, worden vaak na de bevalling gehecht. Dit gebeurt met regelmaat zonder (werkende) verdoving en wordt als zeer pijnlijk ervaren. Soms wordt er verdoving gegeven die niet werkt of wordt er niet gewacht tot het werkt. Andere keren is er geen verdoving en moet de moeder maar lekker met haar baby kroelen zodat ze het niet voelt en de zorgverlener door kan met zijn/haar ‘werk’.

Wil je meer lezen over de combinatie van bevalling en ziekenhuis? Lees dan:
Annemieke Nieborg voor Oermoeders van Nu: 8 redenen om liever niet in het ziekenhuis te bevallen

Scheiding moeder en baby

Na de geboorte, worden er metingen gedaan en onderzoekjes verricht (gewicht, temperatuur enz.) en daarvoor worden baby en moeder al gauw van elkaar gescheiden. Naast dat dit heel vervelend is voor moeder en baby, is het regelmatig ook onnodig. Het onderzoek kan best even wachten tot na het gouden uur of het kan bij moeder op de borst/buik uitgevoerd worden.

Falende kennis over borstvoeding

Bij een deel van de zorgverleners lijkt kennis over borstvoeding of het stimuleren ervan niet tot hun taken te behoren. Baby’s die niet bij hun moeder in bed mogen liggen, maar in een bakje naast haar moeten liggen. Moeders en baby’s die uren lang gescheiden zijn doordat ze op verschillende afdelingen liggen en niet bij elkaar kunnen/mogen komen (voordat er geplast/gepoept of iets anders gedaan is). Baby’s die na een borstvoeding toch nog een fles kunstvoeding moeten krijgen, zodat zorgverleners weten wat ze binnen krijgen. Dit gebrek aan kennis en deze handelingen schaden de band tussen moeders en baby’s, geven ze niet de start die ze verdienen en zorgt voor onzekerheid bij de kersverse moeder (zeker als het haar 1e kind is).

Wat zijn jouw ervaringen tijdens je bevalling(en)? Ik ben benieuwd en lees ze graag van je in een reactie.

Wil je meer lezen over deze actie?
Bij de GeboorteBeweging ben je aan het juiste adres: www.geboortebeweging.nl

Ook in 2021 vraagt de GeboorteBeweging aandacht voor negatieve ervaringen in de geboortezorg, met de actie: GenoegGezwegen2021.
En reken maar op waterlanders, want het is schrikbarend hoe vaak de autonomie van vrouwen aan de kant geschoven wordt tijdens haar bevalling, de vrouw nee zegt en er ja gedaan wordt en hoe vaak menselijkheid en begrip ver te zoeken zijn in zorgland.

Heb je een trauma overgehouden aan je bevalling en zoek je hulp?
Stichting Bevallingstrauma kan je helpen: www.stichtingbevallingstrauma.nl

Wil je meer weten over het belang van de regie nemen in je eigen bevalling?
Lees dan: Anna Myrthe Korteweg voor Kiind: Mom-shaming in de media